Menü Kapat

- BİSİKLET TARİHİ -

Tarihteki İlk Bisiklet Ne Zaman İcat Edidi? Mucidi Kim?

          Tarihteki ilk bisikletin nerede, ne zaman ve kim tarafından icat edildiği hakkında farklı görüşler ileri sürülse de günümüzdeki tasarıma yakın ilk bisikleti Fransa’da 1790’lı yıllarda Comte de Sivrac icat etti. “Celeripede” olarak adlandırılan, iki tekerleği olan, sert ahşap çerçeveden oluşan ve pedalı bulunmayan bu bisiklet ayakların hareket ettirilmesiyle ilerletilebiliyordu. Gidonu (bisikletin direksiyonu) ve selesi (bisikletin oturulacak yeri) bulunmayan bisikletin yönü, vücudun sağa ve sola eğilmesiyle değiştirilebiliyordu.

2AWMCKW Wheels and wheeling; an indispensable handbook for cyclists, with over two hundred illustrations . ders without extraneous aid, but these carriages canhardly be regarded as predecessors of the cycle.They are interesting, however, as showing that for aconsiderable period it has been thought that mancould, by means of some mechanical contrivance, pro-pel himself quite as well as he could be drawn orcarried by other forces or objects. Curiously enough,as it would seem, but commonly enough as experienceproves, his first efforts to attain the desired end weremost laborious, and the results were com

Comte de Sivrac tarafından tasarlanan bisiklet

          1817 yılında Alman Baron Karl Von, Sivrac’ın ürettiği bisiklete bir gidon ve bir sele yerleştirerek “draisienne” adında bir bisiklet tasarladı. Bu bisikletin kütlesi yaklaşık olarak 22 kg’dı. Ahşap çerçevesi, demir tekerlekleri, jantları ve freni olan bisiklette yine pedal bulunmuyordu. Bu nedenle, tıpkı Sivrac’ın tasarımındaki gibi, bu bisiklete binip dolaşmak hayli yorucu oluyordu.

         1839 yılında İskoç Kirkpatrick MacMillan, bisikletin göbeğine demir çubuklarla pedalları ekledi. Kullanıcı krank miliyle ön tekerleğe bağlanan pedalları ayağıyla öne ve arkaya sallayarak arka tekerleği hareket ettirebiliyor böylece bu bisikletle öncekilere göre daha hızlı yol alınabiliyordu.

bisikleti_kim_ne_zaman_icat_etti_1

Baron Karl Von tarafından tasarlanan bisiklet

J0FT2B Macmillan's cycle, the pedals are connected through a series of cranks and levers to the rear wheel

Kirkpatrick MacMillan tarafından tasarlanan bisiklet

          1850’li yıllara kadar denge problemini çözmek için üçüncü ve dördüncü tekerleğin eklendiği yeni tasarımlar ortaya çıktı. Ancak pedal ve çevirme kolunun kullanıldığı bu tasarımların çoğu ağırlık ve tekerleklerin sürtünme sorunu nedeniyle yaygınlaşmadı.

          1860’lı yılların başında Fransız Pierre Michaux, oğlu ile birlikte geliştirdikleri ve “velocipede” olarak adlandırılan (Türkçeye velespit olarak geçmiştir) bisiklette pedalları ön tekerleğe sabitledi. Böylece kullanıcılar hızlı bir şekilde pedalları çevirebiliyordu. Ancak ağır demir iskeleti ve demir çerçeveli tekerlekleri yüzünden bu bisiklet yoldaki her çukur ve tümseğin üstünden geçerken sarsılıyor ve kullanıcıyı rahatsız ediyordu. Bu yüzden Michaux ve oğlunun tasarladığı bisiklet “kemik titreten” olarak anılıyordu.

          1868 yılında Traffault adında bir başka Fransız, tekerlekleri kauçuktan yapılma lastik ile kapladı ve böylece yoldaki çukur ve tümseklerin neden olduğu sarsıntının verdiği rahatsızlık biraz olsun azaltılabildi.

          1870’li yılların başında İngiliz James Starley daha hızlı hareket edebileceği düşüncesiyle ön tekerleği arka tekerleğine oranla hayli büyük olan bir bisiklet üretti. Tekerleklerinin şekli nedeniyle bu bisiklet dönemin en büyük ve en küçük İngiliz metal paralarından esinlenilerek “penny farthing” olarak adlandırılıyordu. Pedalları ön tekerlekte bulunan bisikletin selesi de ön tekerleğin üzerinde yer alıyordu. Bu bisikletin üzerine çıkıp oturmak bir hayli zordu, ayrıca bisikletin devrilmesi durumunda yaralanma riski hayli yüksekti. Hızı da düşünüldüğü kadar fazla olmayan bu bisiklet de çok tutulmadı.

FGKY4A PIERRE MICHAUX (1813-1883) French blacksmith and bicycle pioneer. His son Ernest on a velocipede in 1868.. Image shot 1868. Exact date unknown.

Pierre Michaux’un oğlu Earnest Michaux “velocipede” üzerinde

Black Penny Farthing Bicycle 3d illustration 3d render

James Starley tarafından tasarlanan bisiklet

          Günümüzde kullanılan eşit büyüklükte tekerleklere ve zincire sahip, gidonlu ve seleli bisiklet ise 1885 yılında İngiliz John Kempp Starley tarafından icat edildi. Bu bisiklet “velocipede”e göre çok daha rahat, ön tekerleği büyük olan bisiklete göre ise daha hızlı ve manevra kabiliyeti yüksekti. Tekerleklerinin eşit büyüklükte olması da bisikleti daha güvenli hâle getirdi.

          1880’lerin sonunda vites sistemlerinin geliştirilmesi ve tekerleklerin havayla şişirilen lastiklerden üretilmeye başlanmasıyla birlikte bisikletler çok daha konforlu hâle geldi.

          Günümüzde dağ bisikletlerinden yarış bisikletlerine çeşitli amaçlar için kullanılmak üzere çok sayıda bisiklet üretiliyor. Çevre kirliliği yaratmaması, ekonomik ve pratik olması bisikletin birçok insan tarafından kullanılmasını sağlıyor. Dünya genelinde şu anda 800 milyondan fazla bisiklet bulunuyor. Bu rakam yollardaki araba sayısının iki katına denk geliyor. Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de bisiklet kullanımı özendiriliyor ve bisiklet yolları inşa edilerek bisiklet sayısının artırılması hedefleniyor.

UNITED KINGDOM - AUGUST 27: The design of the present-day bicycle has remained much the same since John Kemp Starley (1854-1901) designed this Rover safety bicycle, the first embodiment of the modern vehicle. The earlier so-called ordinary bicycle was popular from the early 1870s to the late 1880s, but was unstable due to its large front wheel and small back wheel. With the availability of better materials and improved technology, a safer design of bicycle was produced. Because it was much lower and more stable than the ordinary bicycle, it became known as the safety bicycle. The wheels were almost the same size as each other, and it featured a chain drive to the rear wheel. (Photo by SSPL/Getty Images)

John Kempp Starley tarafından tasarlanan ve modern bisikletlerin öncüsü sayılan bisiklet

road-belgium-e700
road-legend-4000
road-legend-6000
road-genesis-6000
mtb-rover-e600
mtb-mazing-e600
city-greece-e700
city-mocha-e310
fold-soldier-e320
fold-tempo-320d
fold-wrangler-e320
previous arrow
next arrow

Kaynaklar:

  • Stoyles, P., Pentland, P., A’dan Z’ye İcatlar ve Mucitleri, Çev.: T. Parlak, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2019.
  • Turner, T., Mills, A., Gifford, C., Tarih Yazan 100 İcat Dünyamızı Şekillendiren Parlak Buluşlar, Çev.: F. C. Dansuk, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2019.
  • Ferris, J. ve ark., Dünyayı Değiştiren Fikirler, Çev.: Z. Arık Tozar, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2017.
  • Reid, J. S, “A Tale of Invention: the birth of the modern bicycle”, 12.05.2020.
  • Roberts, D., Pinkerton, J. “A short history of bicycling”, Cycling History: Myths and Queries, Dorothy Pinkerton, 1991.
  • Aydilek, B., Sarıçiçek, C., Bireysel Sporlar Bisiklet Ders Kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı, 2017.
CYCLETRON BİSİKLET SAN. VE TİC. A.Ş.

Zafer SB Mh. Sedir Sk. No: 8C D:3 Gaziemir/İzmir/Türkiye

Tel : 0232 683 33 41